Đề kiểm tra giữa học kì 2 môn Ngữ văn Lớp 10 - Năm học 2021-2022 (Có hướng dẫn chấm)

Nội dung text: Đề kiểm tra giữa học kì 2 môn Ngữ văn Lớp 10 - Năm học 2021-2022 (Có hướng dẫn chấm)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KỲ II NĂM HỌC 2021 - 2022 Môn: Ngữ văn- lớp 10 Thời gian làm bài: 90 phút (không kể thời gian phát đề) I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm) Đọc đoạn trích và thực hiện những yêu cầu sau: Thư kính đưa quan Tổng binh và các vị đại nhân. Người giỏi dùng binh(1) là ở chỗ hiểu biết thời thế. Được thời và có thế thì biến mất thành còn, hóa nhỏ thành lớn; mất thời và không thế, thì mạnh hóa ra yếu, yên lại thành nguy, sự thay đổi ấy chỉ ở trong khoảng trở bàn tay. Nay các ông không hiểu rõ thời thế, lại che đậy bằng lời dối trá, thế chẳng phải là hạng thất phu (2) đớn hèn ư? Sao đủ để cùng nói việc binh được? Trước đây các ông trong lòng gian dối, ngoài mặt mượn cớ giảng hòa, đắp lũy đào hào, chờ quân cứu viện, lòng dạ và hành động bất đồng, trong ngoài bất nhất, sao đủ khiến ta tin mà không ngờ được. Cổ nhân có câu rằng: “Bụng dạ kė khác ta lường đoán được”, nghĩa là thế đó. Ngày xưa nhà Tần thôn tính sáu nước, chuyên chế bốn bể, không chăm lo đức chính, thân mất nước tan. Nay Ngô mạnh không bằng Tần, mà hà khắc lại quá, không đầy một năm tất sẽ theo nhau mà chết, ấy là mệnh trời, không phải sức người vậy. Hiện nay phía bắc có kẻ địch Thiên Nguyên, phía nam có mối lo nội loạn ở các xứ Tầm Châu, một khu Giang Tả không tự giữ được, huống còn mưu toan đi cướp nước khác ư? Các ông không hiểu sự thế, bị người ta đánh bại, lại còn chực dựa uy Trương Phụ, thế có phải là đại trượng phu (3) chăng, hay chỉ là đàn bà thôi? (Trích Thư dụ Vương Thông lần nữa, Nguyễn Trãi, Ngữ văn 10 Nâng cao, NXB Giáo dục, tr. 17) Chú thích: (1) Dùng binh: sử dụng quân đội vào việc đánh dẹp. (2) Thất phu: người đàn ông tầm thường. (3) Đại trượng phu: người đàn ông có khí phách. Câu 1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của đoạn trích. Câu 2. Theo tác giả, người giỏi dùng binh là người như thế nào? Câu 3. Chỉ ra các từ ngữ tương phản, đối lập được sử dụng trong câu: Được thời và có thế thì biến mất thành còn, hóa nhỏ thành lớn; mất thời và không thế, thì mạnh hóa ra yếu, yên lại thành nguy, sự thay đổi ấy chỉ ở trong khoảng trở bàn tay. Câu 4. Tác giả chỉ ra những bất lợi nào trong tình hình thực tế của quân Minh? Câu 5. Nêu tác dụng của câu hỏi tu từ trong câu: Các ông không hiểu sự thế, bị người ta đánh bại, lại còn chực dựa uy Trương Phụ, thế có phải là đại trượng phu chăng, hay chỉ là đàn bà thôi? Câu 6. Hãy nhận xét về thái độ của tác giả đối với giặc Minh. II. LÀM VĂN (6,0 điểm) Anh/Chị hãy thuyết minh tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Tản Viên từ phán sự lục - trích Truyền kì mạn lục) của Nguyễn Dữ. Hết
2. * Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Dữ, tập “Truyền kì mạn lục”, tác phẩm 0,5 “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”. * Thuyết minh về nội dung: 2,5 - Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là câu chuyện kể về nhân vật Ngô Tử Văn- một con người với tính tình khảng khái, cương trực, can đảm, mạnh mẽ, quyết liệt chống lại cái ác là hình ảnh tiêu biểu cho người trí thức Việt Nam trong xã hội xưa. - Hành động đốt đền tà: tức giận trước việc tác oai tác quái của tên hung thần Bách hộ họ Thôi, Ngô Tử Văn đã quyết định đốt đền với một thái độ dứt khoát, cẩn trọng, không phải hành động bộc phát. Hành động ấy của Ngô Tử Văn cho thấy chàng là người cương trực, yêu chính nghĩa, không chấp nhận gian tà, điều ngang trái, vô lí tồn tại trong xã hội, nhất là hại đến dân lành. Hành động này thể hiện ý thức dân tộc mạnh mẽ qua việc diệt trừ hồn ma tên tướng giặc. - Cuộc gặp gỡ với hồn ma tên tướng giặc và Thổ thần: sau khi đốt đền, Ngô Tử Văn đã có cuộc gặp gỡ với hồn ma tên tướng giặc giả dạng cư sĩ, thái độ của chàng tự tin vào việc làm chính nghĩa. Tử Văn không còn chiến đấu đơn độc mà đã có sự hỗ trợ của Thổ công. - Cuộc đấu tranh giành lại công lí ở Minh Ti: Chàng đã bị dẫn xuống âm ti để gặp Diêm Vương, với sự khảng khái, cương trực của mình, không một chút lo lắng, sợ hãi, bằng những lời rất cứng cỏi, ko chịu nhún nhường chút nào, chàng đã vạch rõ tội trạng của tên tướng giặc, phục hồi danh vị cho Thổ thần nước Việt và từng bước giành phần chiến thắng về mình. - Ngô Tử Văn được nhận chức phán sự ở đền Tản Viên- chức quan thực hiện công lí. * Thuyết minh về nghệ thuật: 0,75 - Xây dựng cốt truyện giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ. - Dẫn dắt truyện khéo léo, cách kể chuyện tự nhiên, lôi cuốn, có cao trào, thắt nút, mở nút. Nhiều chi tiết công phu, giàu tính biểu tượng. - Sử dụng nhiều yếu tố tưởng tượng, hoang đường, kì ảo * Thuyết minh về ý nghĩa: 0,5 - Đề cao tinh thần chính nghĩa, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn nói riêng và những người trí thức Việt nói chung. - Phê phán những ngang trái, bất công của xã hội đương thời và sự tham nhũng, lộng quyền của giai cấp phong kiến. - Tác phẩm giàu tinh thần dân tộc đồng thời khẳng định niềm tin vào công lí, chính nghĩa, mơ ước của nhân dân về một xã hội công bằng. Hướng dẫn chấm: - HS đáp ứng được 02-03 yêu cầu: 0,5 điểm. - HS đáp ứng được 01 yêu cầu: 0,25 điểm. d. Chính tả, ngữ pháp 0,25 Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. Hướng dẫn chấm: Không cho điểm nếu bài mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp. e. Sáng tạo 0,5 Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề, có cách diễn đạt mới mẻ. Hướng dẫn chấm: HS biết vận dụng yếu tố miêu tả và biểu cảm trong quá trình thuyết minh; biết liên hệ so sánh với các tác phẩm khác để làm nổi bật nét đặc sắc của tác phẩm; biết liên hệ vấn đề thuyết minh với thực tiễn đời sống; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc. + Đáp ứng được 01 yêu cầu: 0,5 điểm. Tổng điểm 10,0 Hết